Sinds deze week hebben we eindelijk het idee dat het nazomer is. Na de herfstige augustusmaand vliegen er opnieuw vlinders zoals het landkaartje in najaarstooi en zijn de vogels te horen. De tuin wordt met de dag kleuriger. Maar ook vallen de peren en de moesappels en is de kardinaalsmuts al rose. De avonden korten behoorlijk maar we kunnen nog veel mooie dagen krijgen. Het was een vreemde gesplitste zomer waarbij de tuin de laatste maand een beetje stilgestaan heeft.
Naturentuin-nieuwtjes
Het grootste nieuws van de afgelopen drie maanden is dat we een prachtig afdak vlak naast de ingang hebben. Ideaal! Het dak zat er net op voordat die weken regen neervielen dus we hebben kunnen genieten. We wachten nog steeds op toestemming voor rolstoeltoilet en een kas. Maar voor dit afdak is geen toestemming nodig en je zit er heerlijk mee midden in de tuin en toch beschut. Met vrijwilligers en groepen een hele rust. In de ene wand is een kast gemaakt als opslag.
Verder hebben we veel dierenleven in de tuin gehad. Sinds 2 weken zijn er 2 konijnen minder door de virusziekte VHS, zeker 1 huppelt nog rond. In hun magen zijn de halve moestuin en alle eenjarigen verdwenen: dit jaar (bijna) geen afrikanen, oi-kers, cosmea, zonnebloemen, enz. Ook heb ik 21 woelmuizen levend gevangen en 2 km ver weg gezet. We hebben 2 dagen een egeltje gehad maar het leukste is sinds 2 weken bijna elke dag een ijsvogel, soms vliegend over de tuin, soms zittend bij de vijver, prachtig. De bijen hebben last gehad van de koude augustusmaand zonder bloemen en beginnen voor een deel al aan hun winterproces. De imker heeft voor de 2e keer honing geslingerd. Ook hebben we voor de derde keer rupsen van de koninginnenpage, en opnieuw de olifantsrups (Groot avondrood).
In de warme juni en julimaanden hebben we vooral genoten van de bloemen. Het was een kleurenpracht van papavers, malva, toortsen en fijnstraal.
Wat het erg goed gedaan heeft in de moestuin is de pompoen, de aardappels in de korf en de tomaten in de kas. Dat mag wel een wonder heten na een maand regen, ze hangen er in alle soorten en maten prachtig bij. Wat de bloemen betreft genieten we vooral van het nieuwe prairietuintje wat volop kleur gaf in donkere dagen door de canna’s. Het mooiste van deze tuin is dat er elke week weer een andere verrassing is en hij er elke keer weer anders uitziet.
Seizoenswerk in eigen tuin
Dit jaar begin september is het al herfstig, fruit is al aan het vallen, dat is vroeg. Planten zijn al aan het sterven òf beginnen juist nog aan een tweede bloei.
September
September oogstmaand: appels, peren, frambozen. Zorg dat er geen rot fruit onder bomen blijft liggen ivm ratten. Controleer regelmatig het fruit dat geplukt is op rotte plekken. Wanneer je fruit wilt bewaren, plukken voor het rijp is en donker, koel en ruim bewaren.
Pompoenen kun je lang bewaren wanneer de steel een beetje verkurkt en bruin is, snijdt hem voorzichtig af zonder beschadiging. Als deze echter nog groen is, kun je de pompoen net als een courgette vaak met schil en al eten.
Zaai op lege groentebedjes de groenbemesters als winterrogge en phacelia, je hebt dan ook groen in de winter.
Veldsla en winterpostelein worden nu gezaaid als wintergroente. Winterpostelein kan zowel rauw als gekookt of als stamppot gegeten worden, heerlijk.
Zet de composthoop nog voor de laatste keer om.
Oktober
Knip van allerlei laatste bloemetjes een klein boeketje voor binnen als afscheid van de zomer.
Loop rond in de tuin en kijk waar er in het voorjaar mogelijk wat veranderd moet worden. Noteer en puzzel in de winter een nieuw plan uit.
Zet andijvie of sla in potten of kistjes die je, als er opeens nachtvorst komt, dichtbij huis of andere warme plek kunt zetten.
Wanneer er nachtvorst voorspeld is leg dan gaas over de groente bedden of bijvoorbeeld de chrysanten. Het kan net genoeg beschermen tegen een enkele nacht vorst, men zegt: “gaas scheelt een jas”. Het breekt de wind en zorgt daardoor voor een temperatuurverschil.
Maak een blad-composthoop, de simpelste manier om prachtige zaadvrije compost te maken. Zet gaas in een cirkel van ca 1 meter doorsnede, gooi deze vol met een berg erop met gemengd blad. Liefst zo min mogelijk eik en beuk maar verder van alles wat. Nu een jaar laten staan en daarna heb je een laag van ca 40 cm prachtige geurige bosgrond, mooi om in het voorjaar in te zaaien.
Om de tuin wat vrolijk te houden worden afgestorven en uitgebloeide planten weggehaald. Maar laat na de nachtvorst ook veel stengels staan want daarin verschuilen veel insecten en kleine organismen zich, zo komen zij de winter door.
November
Zorg dat de aarde op lege groentebedden of tussen planten bedekt de winter in gaat, leg er plantenafval of herfstblad op. Dit voorkomt uitspoelen door hard winterweer en zorgt voor een beter bodemleven ook in de winter.
Eikenblad is als bodembedekking ideaal omdat dit geen natte koek wordt van aan elkaar gekleefde bladeren maar een laag met veel lucht ertussen.
Vogelhuisjes kunnen het best al schoongemaakt worden, mooi op tijd voor het voorjaar maar op deze manier kan het ook als winterverblijf voor vogeltjes gebruikt worden.
Tijd om bollen te planten, zo werk je in de herfst aan het voorjaar
Naturenopdracht
Omdat “naturen” een werkwoord is komt hier een doe-tip voor thuis:
(Bijna) iedereen heeft jeugdherinneringen aan “buiten spelen”. Ga eens na wat je vroeger het liefste buiten deed, waar en met wie. Hutten bouwen in de vlier of van stropakken, een wilgenstok schillen of bloemen plukken. Vaak zijn dat onbezorgde herinneringen aan vrijheid en frisse lucht. Die sfeer kun je weer terug halen door zo’n situatie op te zoeken: schil nog eens een stok of maak een bloemenkransje. Zelf heb ik veel in droge sloten gespeeld en ben van de dijk af gerold door het hoge gras. Die droge sloot was heel leuk om weer eens te herontdekken. Maar op deze leeftijd van de dijk af rollen bleek een tijd geleden echter geen goed plan...
Groene web tips
Met dank aan Annemiek geef ik jullie de tip door van het Vogeldagboek van Adri de Groot. Prachtige foto’s, echt niet alleen van vogels, die je ook 2 of 3 keer per week toegestuurd kan krijgen via de mail als je je aanmeld. Echt delen van natuurplezier: www.vogeldagboek.nl
En voor wie mee wil helpen de keldervarkentjes van Nederland in kaart te brengen: kijk op www.tuinpissebedden.nl. Met een zoekkaart speuren in alle vochtige hoekjes en zo leer je meer over eigenlijk een heel gewoon diertje. Wist je dat er 31 inheemse soorten landpissebedden zijn, ik niet.